Τα κρυπτονομίσματα συνεχίζουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της διεθνούς επενδυτικής δραστηριότητας, αλλά στην Ελλάδα παραμένουν ένα νομικό «γκρίζο πεδίο». Παρά τις προσπάθειες των φορολογικών αρχών να τα εντοπίσουν και να τα φορολογήσουν, τα κέρδη από αυτά παραμένουν «αόρατα» για την Εφορία, λόγω νομοθετικού κενού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί πρόσφατη υπόθεση, στην οποία η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) ακύρωσε πρόστιμα και φόρους που είχαν επιβληθεί από φορολογικές αρχές σε κέρδη από πώληση κρυπτονομισμάτων, επικαλούμενη το υφιστάμενο νομοθετικό κενό.
Ο έλεγχος ξεκίνησε από τραπεζικό λογαριασμό φορολογούμενης στο εξωτερικό, στον οποίο βρέθηκαν 50.000 ευρώ από πώληση κρυπτονομισμάτων. Η αρχική επένδυση ήταν 38.000 ευρώ, με την υπεραξία να ανέρχεται στα 12.000 ευρώ. Οι ελεγκτές του Ελεγκτικού Κέντρου Αττικής θεώρησαν το ποσό αυτό ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και καταλόγισαν φόρους και πρόστιμα που ξεπέρασαν συνολικά τις 24.000 ευρώ.
Ωστόσο, η ΔΕΔ έκρινε πως η φορολόγηση αυτή ήταν εσφαλμένη, επικαλούμενη τις διατάξεις του Ν. 4172/2013. Σύμφωνα με την απόφαση, τα κέρδη από κρυπτονομίσματα δεν εμπίπτουν στις διατάξεις που ορίζουν τη φορολόγηση υπεραξιών από τίτλους, καθώς η σχετική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει τα ψηφιακά νομίσματα.
Η υπόθεση αυτή αναδεικνύει την έλλειψη ξεκάθαρου πλαισίου στην ελληνική φορολογική νομοθεσία για τα κρυπτονομίσματα.
Το ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει ήδη συστήσει ομάδα εργασίας για την κατάρτιση σχετικής νομοθεσίας, ενώ στο τραπέζι βρίσκονται ερωτήματα όπως:
• Θα θεωρούνται τα κρυπτονομίσματα εισόδημα ή περιουσιακό στοιχείο;
• Πώς θα διασφαλιστεί η διαφάνεια στις συναλλαγές;
• Ποιος θα είναι ο φορολογικός συντελεστής και θα υπάρχουν αφορολόγητα όρια;
Στις ΗΠΑ, το IRS έχει θεσπίσει κατευθυντήριες γραμμές, αντιμετωπίζοντας τα κρυπτονομίσματα ως περιουσία. Αυτό σημαίνει ότι φορολογούνται μόνο όταν πωλούνται ή χρησιμοποιούνται σε συναλλαγές, ενώ η εξόρυξη τους λογίζεται ως εισόδημα.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Κανονισμός MiCA για τις Αγορές Κρυπτονομισμάτων εγκρίθηκε το 2023 και τα κράτη-μέλη έχουν διορία μέχρι το τέλος του 2024 να τον ενσωματώσουν. Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ προωθεί το Πλαίσιο Αναφοράς για τα Κρυπτοστοιχεία (CARF), που προβλέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ χωρών.
Το Υπουργείο Οικονομικών προσανατολίζεται στη φορολόγηση της υπεραξίας από πωλήσεις κρυπτονομισμάτων και την καθιέρωση διαφάνειας μέσω δήλωσης των σχετικών ποσών. Στόχος είναι, μεταξύ άλλων, η ονομαστικοποίηση των επενδύσεων, η επιβολή φόρου υπεραξίας και η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για αγοραπωλησίες. Οι αλλαγές αναμένονται το 2025, ενώ η επιτροπή εργασίας αποτελείται από εκπροσώπους τραπεζών, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και ακαδημαϊκούς.
Τι ισχύει σήμερα για τους επενδυτές:
• Δεν κινδυνεύετε αν αποδείξετε την προέλευση των ποσών: Εφόσον τα κέρδη σας προέρχονται από επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα και έχετε παραστατικά για τις συναλλαγές σας, δεν υπάρχει ζήτημα φορολόγησης.
• Προσοχή στα αδικαιολόγητα ποσά: Αν οι καταθέσεις σας δεν συνδέονται με δηλωμένα εισοδήματα ή επενδύσεις, τότε τα πρόστιμα μπορεί να είναι εξοντωτικά. Φόροι 33%, προσαυξήσεις 50% και τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής μπορούν να υπερδιπλασιάσουν το ποσό.
Μέχρι την επίσημη θεσμοθέτηση, τα κέρδη από κρυπτονομίσματα παραμένουν «αόρατα» για την Εφορία, εφόσον μπορούν να τεκμηριωθούν με παραστατικά. Ωστόσο, η υιοθέτηση ενός νέου ρυθμιστικού πλαισίου θα αλλάξει ριζικά την εικόνα, καθιστώντας αναγκαία τη συμμόρφωση όσων δραστηριοποιούνται στην αγορά αυτή.
